Fosfotaza alkaliczna (fosfataza zasadowa, ALP)
Charakterystyka badania
Fosfataza alkaliczna (ALP) jest enzymem związanym z procesem wapnienia rozwijających się kości. Znajduje się w kościach, wątrobie i jelitach. Fizjologiczny wzrost aktywności enzymu obserwuje się u wcześniaków, u dzieci w okresie dojrzewania oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Enzym ten wydalany jest wraz z żółcią. Podobnie jak w przypadku wielu enzymów, fosfataza alkaliczna jest glikoproteiną. Fosfataza zasadowa (ALP) należy wraz z gamma-glutamylotranspeptydazą (GGTP), do enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych.
Wskazania
Badanie poziomu ALP wykorzystywane jest głównie w diagnostyce chorób kości i wątroby, stosowane jest także do monitorowania leczenia danej choroby wątroby czy choroby kości. Badanie poziomu fosfatazy alkalicznej jest również wykorzystywane w celu monitorowania wpływu leków na pracę wątroby.
Jak się przygotować?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Interpretacja wyniku
Prawidłowe stężenie fosfatazy alkalicznej jest zależne od wieku i wynosi:
- dzieci do lat 9:
- wiek 1-3 lata – 145-320 U/l,
- wiek 4-6 lat – 150-380 U/l,
- wiek 7-9 lat – 175-420 U/l,
- chłopcy 9-19 rok życia:
- wiek 10-11 lat – 135-530 U/l,
- wiek 12-13 lat – 200-495 U/l,
- wiek 14-15 lat – 130-525 U/l,
- wiek 16-19 lat – 48-261 U/l,
- dziewczynki 9-19 rok życia:
- wiek 10-11 lat – 130-560 U/l,
- wiek 12-13 lat – 105-420 U/l,
- wiek 14-15 lat – 70-230 U/l,
- wiek 16-19 lat – 40-136 U/l,
- dorośli:
- 30-120 U/l.
Ciekawostka
- frakcja kostna ALP – 50-60% całkowitej aktywności enzymu,
- frakcja wątrobowa ALP – 10-20% całkowitej aktywności enzymu,
- frakcja jelitowa ALP stanowiąca 30 % całkowitej aktywności enzymu.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. POZIOM ALP ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Fosfor nieorganiczny
Charakterystyka badania
Fosfor w organizmie znajduje się w kościach (85%), mięśniach (6%), w innych tkankach (9%), a tylko 1% fosforu ustrojowego znajduje się w płynie pozakomórkowym. Stężenie fosforu w organizmie ludzkim jest zależne od podaży fosforanów z pokarmami, stopnia ich wchłaniania w przewodzie pokarmowym i wydalania ich z moczem. Fosfor jest niezbędny do produkcji energii, prawidłowego wzrostu kości oraz funkcji mięśni i układu nerwowego. Badanie to jest pomocne w rozpoznawaniu chorób, które mogą być przyczyną zbyt wysokiego lub niskiego poziomu fosforanu.
Wskazania
Pomiar stężenia fosforu nieorganicznego przydatny jest w diagnostyce chorób kości, przytarczyc i tarczycy, zaburzeń poziomu witaminy D3 oraz w monitorowaniu u osób poddanych dializoterapii i żywionych pozajelitowo.
Jak się przygotować?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Interpretacja wyniku
0,81-1,62 mmol/l (2,5-5 mg/dl) Dzieci: 1,3-2,26 mmol/l (4-7 mg/dl)
Ciekawostka
Jeśli zależy nam na kompleksowej diagnostyce, razem z fosforem nieorganicznym, powinniśmy oznaczyć wapń całkowity, wapń zjonizowany i magnez.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. POZIOM FOSFORU NIEORGANICZNEGO ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Bilirubina całkowita
Charakterystyka badania
Bilirubina jest żółtym barwnikiem pochodzącym z rozpadu krwinek czerwonych. Z osocza krwi bilirubina przedostaje się do wątroby, gdzie zostaje sprzężona z kwasem glukuronowym, a następnie wydalona do dróg żółciowych i zagęszczona w pęcherzyku żółciowym, nadając żółci jej charakterystyczną barwę. Bilirubina całkowita to wartość bilirubiny wolnej i sprzężonej. Wartości podwyższone bilirubiny występują między innymi: podczas ciąży, u noworodków (żółtaczka), w chorobie Gilberta, w zespole Criglera-Najjara, marskości żółciowej wątroby, zapaleniu dróg żółciowych, kamicy przewodów żółciowych, chorobach trzustki, zatruciu muchomorem sromotnikowym, alkoholowej chorobie wątroby. Stężenie bilirubiny w surowicy krwi podwyższa ponadto wiele leków.
Wskazania
Badanie poziomu bilirubiny przeprowadza się w przypadku: podejrzenia schorzeń i zaburzeń funkcji wątroby; przy żółtaczkach, objawiających się zażółceniem oczu lub skóry, w celu zróżnicowania ich rodzaju (istnieje żółtaczka hemolityczna, spowodowana nadmiernym rozpadem krwinek czerwonych, żółtaczka wątrobowa, spowodowana zaburzeniem funkcji wątroby oraz żółtaczka zastoinowa, spowodowana zastojem żółci w wątrobie); podejrzenia zatrucia substancjami uszkadzającymi wątrobę; podejrzenia zakażenia wirusem zapalenia wątroby.
Jak się przygotować?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania. Noworodki i niemowlęta mają pobieraną krew wtedy, kiedy jest to potrzebne.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Interpretacja wyniku
Wynik prawidłowy do 1,1 mg/dl (do 19 µmol/l)
Noworodki 1 dzień: do 4 mg/dl (do 68 µmol/l)
Noworodki 3 dni: do 10 mg/dl (do 17 µmol/l)
Noworodki 1 miesiąc: do 1 mg/dl (do 17,1 µmol/l)
Ciekawostka
Bilirubina ulega niemal w całości wydaleniu z żółcią do przewodu pokarmowego. W jelitach podlega ona dalszym przemianom. Pod wpływem enzymów bakteryjnych powstaje sterbobilinogen, który jest wydalany z kałem. Część ulega przekształceniu do urobilinogenu, który podlega zwrotnemu wchłonięciu do krwi i jest wydalany z moczem.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. POZIOM BILIRUBINY CAŁKOWITEJ ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Dehydrogenaza mleczanowa (LDH, LD)
Charakterystyka badania
Dehydrogenaza mleczanowa jest enzymem występującym w cytoplazmie wszystkich komórek organizmu, a jej stężenie jest najwyższe w komórkach o wysokim metabolizmie energetycznym: w komórkach mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, wątroby, mózgu, w erytrocytach i leukocytach. Ze względu na różnice w budowie cząsteczkowej wyróżnia się pięć izoenzymów LDH, oznaczonych, jako LDH 1-5. Nawet nieduże uszkodzenie komórek (tkanek) prowadzi do istotnego wzrostu aktywności LDH w krwi i zmiany proporcji jej izoenzymów.
Wskazania
Podejrzenie chorób rozrostowych układu krwiotwórczego (białaczki), złośliwej niedokrwistości hemolitycznej, uszkodzenia komórek mięśnia sercowego (zawał, zapalenie, niewydolność). Choroby dróg żółciowych (uszkodzenie hepatocytów w wyniku zapalenia, działania toksyn lub nowotworów). Uszkodzenie mięśni szkieletowych (miopatie). Podejrzenie choroby nowotworowej, chorób płuc.
Jak się przygotować?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Interpretacja wyniku
Wartość referencyjna 120-230 U/l
Aktywność dehydrogenazy mleczanowej jest znacząco wyższa u dzieci do 2-3 roku życia.
Ciekawostka
Cząsteczka LDH składa się z dwóch różnych podjednostek – H ("sercowej") i M ("mięśniowej"), co daje możliwość występowania w postaci pięciu izoenzymów o następującej budowie:
- LDH1 – HHHH, występuje głównie w komórkach mięśnia sercowego
- LDH2 – HHHM, obecna w sercu, erytrocytach, mózgu
- LDH3 – HHMM, obecna w komórkach mózgu, nerki, leukocytach
- LDH4 – HMMM, obecna w wątrobie i mięśniach
- LDH5 – MMMM, obecna głównie w mięśniach, ale też w wątrobie
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. POZIOM LDH ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Białko całkowite
Charakterystyka badania
Białko stanowi ważny składnik osocza utrzymujący ciśnienie wewnątrz naczyniowe. Stanowi mieszaninę albumin, globulin, fibrynogenu, glikoprotein, lipoproteid i innych. Białka osocza ulegają stałej odnowie i degradacji. Stężenie białka we krwi zależy od jego podaży w pokarmach, od syntezy głównie w wątrobie i komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego oraz od stopnia utraty białek przez nerki, przewód pokarmowy, skórę i płuca. Poziom białka całkowitego w krwi stanowi wypadkową procesów syntezy (anabolizmu) i degradacji (katabolizmu) dwóch głównych frakcji białkowych: albumin i globulin.
Wskazania
Wskazaniem do pomiaru stężenia białka w osoczu są: przewlekłe choroby wątroby (przy zmniejszeniu liczby komórek wątrobowych występuje zmniejszenie produkcji białek), zespół nerczycowy i inne choroby nerek, choroby zapalne jelit, zaburzenia odżywiania (jadłowstręt, niedożywienie osób w wieku podeszłym lub w ciężkim stanie klinicznym, nieprawidłowa dieta), obrzęki, diagnostyka szpiczaka mnogiego i makroglobulinemii, zaburzenia odporności, stany kataboliczne w przebiegu ciężkich chorób, podejrzenie zaburzeń wchłaniania białka z przewodu pokarmowego, choroby przewodu pokarmowego prowadzące do utraty białka.
Jak się przygotować?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Interpretacja wyniku
Wartość referencyjna białka całkowitego to 60-80 g/l (6,0-8,0 g/dl)
W tej ilości znajdują się: 55-65% albumin, 3-5% alfa1-globulin, 7-10% alfa2-globulin, 9-13% beta-globulin, 14-20% gamma-globulin.
Ciekawostka
Białka pełnią różne funkcje: jedne są białkami transportowymi, inne uczestniczą w mechanizmach odpornościowych organizmu, jeszcze inne biorą udział w procesach krzepnięcia. Wszystkie są bardzo ważne. Pozostała pula to immunoglobuliny, czyli przeciwciała odpornościowe produkowane przez jedną z populacji białych krwinek mianowicie limfocyty B. Są to białka pełniące funkcję odpornościowe, polegające między innymi na zwalczaniu bakterii czy wirusów, które wtargnęły do naszego organizmu.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. POZIOM BIAŁKA CALKOWITEGO ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Strona 4 z 5











