Czas protrombinowy (PT, INR)
Charakterystyka badania
Czas protrombinowy (PT) jest parametrem odzwierciedlającym funkcjonowanie zewnątrzpochodnej drogi krzepnięcia. Składa się ona z kaskady czynników: II, V, VII, X i fibrynogenu. Niedobory tych czynników lub obecność substancji wpływających na ich funkcje (np. inhibitorów, przeciwciał, mutacji, doustnych antykoagulanty, heparyna) wpływają na nieprawidłowości w mierzonym czasie krzepnięcia. PT jest badaniem służącym do kontroli leczenia doustnymi antykoagulantami (acenokumarol, warfaryna).
W celu otrzymywania porównywalnych wyników badań wykonywanych w różnych laboratoriach wprowadzono znormalizowany współczynnik międzynarodowy - INR (ang. International Normalized Ratio). INR, czyli znormalizowany czas protrombinowy jest jednym z parametrów w badaniu krzepliwości krwi. Im czas protrombinowy jest wyższy tym krew wolniej krzepnie. Parametr ten pozwala określić tendencje do krwawień lub zakrzepów. Częstotliwość badania pod katem tego parametru określa lekarz na podstawie przyjmowanych dawek leku. Badanie jest również zalecane pacjentom w celu diagnostyki przyczyn krwawień, oceny czynności wątroby, niedoboru witaminy K oraz oceny układu krzepnięcia przed zabiegiem operacyjnym.
Wskazania
Przydatne w ocenie funkcji wątroby. Test z wynikiem wyrażanym w postaci INR wykonywany jest w monitorowaniu leczenia doustnymi antykoagulantami. Wykonanie badania w kierunku krzepliwości krwi zaleca się osobom, które często krwawią lub na ich skórze powstają siniaki. Częste krwawienia mogą być związane z utratą witaminy K oraz problemami z wątrobą. Dlatego osoby, które borykają się z takimi problemami powinny wykonać badania w kierunku krzepnięcia krwi.
Jak się przygotować?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania, podobnie jak zażycie przed pobraniem krwi leków stosowanych przy leczeniu doustnymi antykoagulantami.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Interpretacja wyniku
Norma INR dla osób zdrowych, nie leczonych lekami przeciwkrzepliwymi to 0,9 – 1,3
Osoby przyjmujące leki przeciwkrzepliwe norma zwykle: 2 – 3
Osoby z wysokim ryzykiem wystąpienia zakrzepicy norma: 2,5 – 3,5
Ciekawostka
Czy wiesz, że spożywanie takich produktów jak anyż, imbir, miłorząb japoński (Ginko biloba),czosnek, witamina E czy rumianek wydłużają czas protrombinowy, a co za tym idzie również INR?
Przyczyną skróconego czasu krzepnięcia może być spożywanie pokarmów bogatych w witaminę K: wątróbka, groch, brokuły, kalafior, szpinak, zielona herbata, kapusta włoska, rzepa, produkty zawierające soję, koenzym Q10 i żeń-szeń.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. POZIOM PT, INR ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Mocz badanie ogólne
Charakterystyka badania
Badania moczu są jednymi z podstawowych badań laboratoryjnych, których wyniki umożliwiają wykrycie wielu chorób. Mocz może zawierać setki różnych substancji, które są efektem końcowym procesu przemiany materii. Podwyższony bądź obniżony poziom niektórych z nich lub obecność nieprawidłowych substancji jest wskaźnikiem infekcji. Badanie moczu bardzo często przeprowadza się rutynowo, chociaż wskazaniem do jego wykonania są niepokojące objawy u pacjenta. Jest to badanie proste, nieinwazyjne, tanie i ogólnodostępne, jednak mimo swojej prostoty może dostarczyć istotnych informacji o naszym stanie zdrowia.
Wskazania
Badania moczu wykonuje się w ramach rutynowych badań lekarskich lub w przypadku podejrzenia zakażeń układu moczowego, o których świadczą takie objawy, jak: ból brzucha, zwłaszcza w okolicy podbrzusza, uczucie pieczenia lub bólu podczas oddawania moczu, częsta potrzeba korzystania z toalety, uczucie parcia na mocz, uczucie niepełnego oddania moczu, nykturia (czyli konieczność wstawania w nocy do toalety), trudności w oddawaniu moczu, gorączka, czy zmiana w wyglądzie oddawanego moczu na przykład zmiana zabarwienia. Badania moczu powinno się regularnie przeprowadzać u osób cierpiących na cukrzycę, kamicę moczową, niektóre choroby nerek i wątroby oraz nawracające zakażenia układu moczowego. Również podczas ciąży rutynowo powinno zostać wykonane badanie ogólne moczu.
Jak się przygotować?
Podstawowe badanie moczu wykonuje się rano i po nocy.
Przebieg badania
Aby przeprowadzić badanie moczu, konieczne jest pobranie jego próbki. W tym celu należy zaopatrzyć się w specjalny pojemnik, dostępny w aptece i laboratorium. Nigdy nie należy zbierać moczu do innych naczyń i pojemników, gdyż może to wypaczyć wyniki badania. Kubek powinno się otworzyć dopiero tuż przed pobraniem, a wieczka nie należy kłaść spodem do dołu, gdyż prowadzi to do zanieczyszczenia próbki. Przed badaniem myjemy ręce.
Przed oddaniem moczu konieczne jest dokładne umycie okolic cewki moczowej i narządów płciowych – w tym celu używamy ciepłej wody. Czynność ta jest obowiązkowa, jej niewykonanie może zaburzyć wyniki badania, co w efekcie może poskutkować niepotrzebnym włączeniem leków.
Do badania pobieramy środkowy strumień moczu. To znaczy, że mikcję należy rozpocząć do muszli klozetowej, po czym po kilku sekundach pod nieprzerwany strumień ustawia się pojemnik i napełnia go do poziomu około 50 ml. Po czym pozostałą część moczu oddaje się ponownie do muszli klozetowej. Po pobraniu próbki zamyka się pojemnik i w jak najkrótszym czasie dostarcza go do laboratorium analitycznego.
W przypadku, gdy tak szybkie dostarczenie próbki moczu do laboratorium nie jest możliwe, pojemnik można przechowywać do kilkunastu godzin w temperaturze około czterech stopni Celsjusza.
Podczas badania moczu sprawdza się szereg parametrów - ocenia się cechy fizyczne, biochemiczne oraz morfologiczne moczu.
Interpretacja wyniku
Podczas badania moczu sprawdza się szereg parametrów - ocenia się cechy fizyczne, biochemiczne oraz morfologiczne moczu.
Kolor / barwa, przejrzystość / klarowność; Ciężar właściwy; pH; Białko; Cukier; Ciała ketonowe w moczu; Bilirubina; Urobilinogen; Azotany; Leukocyty. Te parametry odczytuje się z tzw.: „paska” automatycznie, przez analizator.
Mocz poddawany jest również ocenie mikroskopowej jest to badanie osadu moczu, w tym celu preparat jest odwirowywany. W pierwszej kolejności preparat oglądany jest pod mniejszym powiększeniem, a następnie pod większym. W badaniu ocenia się wszystkie składniki morfotyczne obecne w moczu, – czyli nabłonki (płaskie, okrągłe, nerkowe), ciałka krwi (erytrocyty, leukocyty), składniki mineralne (kryształy), obecność bakterii, grzybów, pasożytów oraz śluzu.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. BADANIE OGÓLNE MOCZU ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Kał na krew utajoną
Charakterystyka badania
Badanie kału na krew utajoną umożliwia wykrycie obecności krwi w stolcu, który nie powoduje zmiany w jego wyglądzie. Wynik badania kału zobowiązuje do szukania przyczyny krwawienia z przewodu pokarmowego, czyli kwalifikuje pacjenta do dalszej diagnostyki.
Wskazania
Zalecane jest wykonywanie testu na krew utajoną w stolcu, jako badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego osobom po 50. roku życia raz w roku lub raz na 2 lata.
Jak się przygotować?
Nie jest wymagane wcześniejsze przygotowanie.
Przebieg badania
Badanie kału w kierunku krwi to test stosowany w badaniach przesiewowych. Dodatni wynik badania kału na krew utajoną wymaga dalszej diagnostyki. Najlepiej test wykonać w laboratorium. Wykonywanie badania na krew utajoną przyczynia się do zmniejszenia zachorowań na raka jelita grubego, co wiąże się z wykryciem zmian polipowych, zanim ulegną zezłośliwieniu. Należy pamiętać, iż skuteczność badań na krew utajoną zależy od regularności powtarzania. Pozytywny wynik testu na krew utajoną w stolcu jest wskazaniem do wykonania kolonoskopii.
Interpretacja wyniku
Wynik podawany jest w formie jakościowej (dodatni lub ujemny), czasem zdarza się wynik wątpliwy, takie badanie należy powtórzyć.
Ciekawostka
Jeszcze nie tak dawno do testu trzeba było się przygotowywać kilka dni, należało stosować dietę bezmięsną, ponieważ testy, którymi oznaczano kał na obecność krwi utajonej były czułe na włókna mięsne pochodzenia zwierzęcego. Obecnie testy te wykrywają jedynie hemoglobinę ludzką
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. BADANIE KAŁU NA KREW UTAJONĄ ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Gazometria (RKZ, równowaga kwasowo-zasadowa)
Charakterystyka badania
Gazometria (ang. blond gases) i stężenie jonów wodoru pH należą do panelu oznaczeń wykonywanych w krwi tętniczej, polegającego na określeniu pH (kwasowości) krwi oraz ciśnień parcjalnych (ilości rozpuszczonych w krwi): tlenu pO2 i dwutlenku węgla pCO2. pH krwi utrzymywane jest w wąskich granicach 7, 35-7, 45 obniżenie pH określane jest, jako kwasica, podniesienie, jako zasadowica. Kwasica lub zasadowica wskazują na pierwotną nieprawidłowość równowagi kwasowo/zasadowej. Na charakter nieprawidłowości kwasowo/zasadowej wpływa zależność pH od pCO2 lub HCO3-.
Wskazania
Badanie, które zleca się w celu potwierdzenia chorób zaburzających oddychanie (np. astmy czy POChP). PH krwi sprawdza się u osób, które przeszły ostre infekcje, a także cierpiących na choroby wątroby i nerek. Na gazometrię kieruje się osoby, które wykazują objawy zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, mają problemy z oddychaniem, cierpią na choroby metaboliczne, przeszły uraz głowy lub szyi, znieczulenie ogólne lub operacje mózgu bądź serc
Jak się przygotować?
Nie jest wymagane wcześniejsze przygotowanie.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie, polega na pobraniu krwi tętniczej lub arterializowanej krwi włośniczkowej (z opuszka palca, lub płatka ucha), rzadziej pobiera się krew żylną. Badanie pozwala na ocenię wymiany gazowej oraz równowagi kwasowo-zasadowej.
Interpretacja wyniku
Wynik zawsze interpretuje lekarz. Oto, jakie m.in. parametry są oznaczane przez analizator.
pH
pO2 (ciśnienie parcjalne/prężność tlenu)
pCO2 (ciśnienie parcjalne/prężność dwutlenku węgla)
SatO2 (saturacja)
BE (nadmiar/niedobór zasad)
Zakresy referencyjne różnią się w zależności od wieku i rodzaju badanej krwi.
Ciekawostka
Badanie gazometryczne we krwi włośniczkowej powinno być wykonane w ciągu 15-30 minut od pobrania.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. WYNIK RKZ ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
Kał na lamblie
Charakterystyka badania
Badanie kału jest jednym z podstawowych badań wykorzystywanych w diagnostyce chorób pasożytniczych Badanie kału pozwala na ustalenie rodzaju pasożyta, a co za tym idzie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Diagnostyka lambliozy (giardiozy). Badanie wykonywane metodą ELISA, charakteryzuje się wyższą czułością w stosunku do techniki mikroskopowej stąd jest również bardzo przydatne w ocenie skuteczności leczenia lambliozy. Giardia lamblia (Lamblia jelitowa), jest wiciowcem kolonizującym jelito cienkie oraz drogi żółciowe i dwunastnicę. Zarażenie następuje drogą pokarmową, głównie w wyniku spożycia wody, rzadziej pokarmu, skażonych kałem ludzkim zawierającym cysty pasożyta. Cysty okresowo są wydalane z kałem. Są odporne na warunki środowiska zewnętrznego – w wodzie rzecznej mogą przetrwać przez trzy miesiące, w wilgotnym kale trzy tygodnie. W badaniu mikroskopowym zwykle wykrywa się cysty. Wykorzystanie metody ELISA pozwala na wykrycie w kale antygenów pasożyta. Badanie ma większą czułość niż mikroskopowa analiza kału, która musi być wykonywana niekiedy w próbkach pobieranych przez 8 do 10 kolejnych dni, lub nawet dłużej, gdyż cysty są wydalane okresowo.
Wskazania
Jakie symptomy mogą świadczyć, że powinniśmy takie badanie wykonać: gazy, wzdęcia, skurcze żołądka, biegunka, zaparcia, problemy skórne, wysypka, nerwowość, zmęczenie i senność, anemia, swędzenie odbytu, podwójne widzenie.
Jak się przygotować?
Nie jest wymagane wcześniejsze przygotowanie.
Przebieg badania
Kał do badania na obecność pasożytów powinien być pobierany przed rozpoczęciem leczenia, gdyż niektóre leki. W przypadku, gdy pacjent przyjmował takie leki lub był poddany badaniu przewodu pokarmowego z wykorzystaniem kontrastu, należy odroczyć badanie kału na pasożyty o 1 - 3 tygodnie. Do laboratorium dostarcza się tylko fragment oddanego kału, pobrany do specjalnego pojemniczka za pomocą załączonej szpatułki (pojemniczki takie należy wcześniej zakupić w aptece). Bardzo istotny jest prawidłowy sposób pobrania kału. Ważne, by materiał przekazywany do badań pobierać z kilku różnych miejsc oddanego kału. Kał, przeznaczony do pobrania materiału, należy oddać do czystego i suchego naczynia lub na czysty papier. Nie powinno się oddawać kału do muszli klozetowej, gdyż woda i mocz mogą spowodować zniszczenie obecnych w kale pasożytów, a tym samym zafałszować wynik badania. Niedopuszczalne jest zbieranie kału z ziemi.
Interpretacja wyniku
Wynik podawany jest w formie jakościowej (dodatni lub ujemny), czasem zdarza się wynik wątpliwy, takie badanie należy powtórzyć.
Ciekawostka
Można oznaczyć poziom przeciwciał w klasie IgM i IgG w surowicy krwi pacjenta.
PAMIĘTAJ JEDNAK DROGI PACJENCIE: TWÓJ WYNIK POWINIEN ZAWSZE ZINTERPRETOWAĆ LEKARZ. BADANIE KAŁU NA LAMBLIE ZAZWYCZAJ STANOWI JEDEN Z WIELU ELEMENTÓW BADAŃ
